Knowledge

Ngāti Rangi

Source 📝

40: 190: 433:
Mouri tu,̄ mouri ora: water for wisdom and life: Ngāti Rangi, the Tongariro Power Scheme and the Resource Management Act 1991 : reconciling indigenous spiritual wellbeing, corporate profit, and the national
148:(Māori traditions). The iwi received funding from the Government’s Jobs for Nature programme in 2021 to tackle invasive plant and animal pests. The programme would be delivered by the iwi's company Ruapehu WorX. 241: 266: 1140: 122: 472: 551: 1361: 750: 1155: 318: 398:"Bridging Māori indigenous knowledge and western geosciences to reduce social vulnerability in active volcanic regions" 441: 1278: 1145: 1160: 1135: 367: 626: 1390: 1385: 1150: 958: 465: 397: 342: 893: 860: 755: 611: 291: 1315: 1445: 1350: 822: 765: 1422: 1290: 512: 1180: 1077: 140:
Ngāti Rangi have been a partner in the conservation programme Kiwi Forever hosting students on their
1258: 458: 396:
Pardo, Natalia; Wilson, Hildalene; Procter, Jonathan N; Lattughi, Erica; Black, Taiarahia (2015).
1047: 985: 760: 680: 1544: 1175: 1165: 708: 653: 584: 489: 110:
and Aorangi waterways, and south to the Haumakariri Stream. Ngāti Rangi trace their ancestry to
134: 133:
in 2010 to manage and restore water flows in rivers from which water had been diverted for the
130: 1102: 928: 980: 770: 1192: 1112: 1085: 968: 670: 643: 8: 1095: 933: 723: 594: 436:. Whanganui: Te Atawhai o Te Ao, Independent Māori Institute for Environment and Health. 1432: 1371: 1170: 810: 121:
In 2015 Ngāti Rangi entered into negotiations with the Crown to settle claims under the
1496: 1228: 1202: 1062: 898: 865: 1130: 997: 973: 832: 805: 728: 599: 1508: 1502: 903: 718: 606: 571: 561: 437: 419: 1339: 1218: 1213: 963: 870: 665: 1411: 1406: 409: 1470: 1334: 1242: 1197: 1067: 1057: 948: 943: 908: 875: 817: 798: 695: 648: 145: 1450: 1187: 1052: 827: 745: 713: 675: 589: 517: 107: 95: 1305: 1268: 1035: 1020: 923: 793: 80: 1253: 852: 788: 703: 685: 579: 1491: 1090: 1025: 532: 414: 1538: 1107: 885: 423: 103: 1416: 1401: 1355: 1263: 1247: 1236: 1030: 990: 953: 938: 735: 544: 507: 502: 1525: 1521: 616: 522: 213: 102:. The iwi's area of interest extends north from the Paretetaitonga peak of 99: 54: 1440: 1395: 1379: 1344: 1323: 1300: 1283: 1273: 1207: 1015: 740: 481: 125:. A deed of settlement was signed in 2018 followed by the passing of the 114:. They believe they were in New Zealand before the first migrations from 1329: 1122: 1007: 837: 556: 31: 638: 497: 450: 1042: 660: 631: 539: 527: 1462: 191:"Ngati Rangi: Whiro's family at Murimotu, North Island, New Zealand" 918: 621: 111: 1475: 913: 842: 115: 91: 87: 86:(tribe) of New Zealand. Contemporary settlement is mainly around 780: 39: 141: 395: 127:
Ngāti Rangi Claims Settlement Bill -  Rukutia Te Mana
106:, west to the Pukupuku Stream, east to the meeting of the 83: 64: 27: 242:"NGATI RANGI: Pioneers in Protecting Maori Land Claims" 343:"Kiwi Forever conservation and cultural programme" 319:"Ngāti Rangi settlement bill passes final reading" 1536: 129:in 2019. They also commenced negotiations with 466: 292:"Ngāti Rangi signs settlement with the Crown" 1520:‡ Tribes that are located in both the 368:"Tackling Tongariro's biodiversity threats" 473: 459: 211: 38: 413: 151: 480: 182: 1141:Ngāti Kahungunu ki Te Whanganui-a-Orotu 316: 144:to learn about the flora and fauna and 1537: 430: 188: 454: 162:Ko Ngā Turi o Murimotu te maunga tapu 1362:Taranaki Whānui ki te Upoko o te Ika 751:Ngāti Porou ki Harataunga ki Mataora 431:Rāwiri, Āneta Hinemihi, ed. (2009). 236: 234: 13: 1156:Ngāti Kahungunu ki Tamakinui a Rua 552:Ngāpuhi / Ngāti Kahu ki Whaingaroa 389: 205: 14: 1556: 231: 317:Kupenga, Talisa (25 July 2019). 402:Journal of Applied Volcanology 360: 335: 310: 284: 259: 1: 1146:Ngāti Kahungunu ki Heretaunga 195:Journal of Polynesian Society 176: 1161:Ngāti Kahungunu ki Wairarapa 1136:Ngāti Kahungunu ki Te Wairoa 7: 10: 1561: 1386:Te Atiawa o Te Waka-a-Māui 1351:Te Atiawa ki Whakarongotai 1151:Ngāti Kahungunu ki Tamatea 1518: 1484: 1461: 1431: 1370: 1314: 1279:Te Āti Haunui-a-Pāpārangi 1227: 1121: 1076: 1006: 884: 851: 779: 694: 570: 488: 415:10.1186/s13617-014-0019-1 60: 49: 37: 26: 21: 246:www.culturalsurvival.org 16:Māori iwi in New Zealand 1291:Te Korowai o Wainuiārua 513:Ngāti Kahu ki Whangaroa 189:Batley, R.A.L. (1973). 756:Ngāti Pūkenga ki Waiau 612:Ngāti Whātua o Kaipara 271:New Zealand Government 152:Pepeha (tribal saying) 135:Tongariro Power Scheme 65:https://ngatirangi.com 1391:Ngāti Apa ki te Rā Tō 959:Ngāti Kea Ngāti Tuarā 823:Ngāti Korokī Kahukura 766:Ngāti Rāhiri Tumutumu 172:Ko Ngāti Rangi te iwi 1181:Ngāti Te Whatuiāpiti 1176:Maungaharuru Tangitū 1166:Ngāti Rongomaiwahine 654:Ngāti Te Ata Waiohua 482:List of iwi and hapū 157:Ko Ruapehu te maunga 1103:Te Aitanga-a-Māhaki 1096:Te Aitanga-a-Hauiti 929:Ngāti Rangiteaorere 627:Ngāti Whātua Ōrākei 167:Ko Whangaehu te awa 1423:Ngāti Tūmatakōkiri 1316:Te Moana o Raukawa 1203:Heretaunga Tamatea 1048:Te Whānau-ā-Apanui 986:Ngāti Tūrangitukua 771:Ngāti Tara Tokanui 761:Ngāi Tai ki Tāmaki 681:Ngāi Tai ki Tāmaki 374:. 15 November 2021 123:Treaty of Waitangi 1532: 1531: 1086:Ngāriki Kaiputahi 969:Ngāti Rangiwewehi 671:Te Kawerau ā Maki 644:Te Ākitai Waiohua 70: 69: 1552: 1171:Ngāti Rakaipaaka 981:Ngāti Tūwharetoa 811:Ngāti Paretekawa 475: 468: 461: 452: 451: 447: 427: 417: 384: 383: 381: 379: 364: 358: 357: 355: 354: 339: 333: 332: 330: 329: 323:Te Ao Māori News 314: 308: 307: 305: 303: 288: 282: 281: 279: 278: 263: 257: 256: 254: 253: 238: 229: 228: 226: 224: 212:Te Puni Kōkiri. 209: 203: 202: 186: 94:, and the Upper 77:Ngāti Rangituhia 42: 19: 18: 1560: 1559: 1555: 1554: 1553: 1551: 1550: 1549: 1535: 1534: 1533: 1528: 1514: 1480: 1457: 1427: 1366: 1310: 1223: 1193:Ngāti Pāhauwera 1131:Ngāti Kahungunu 1117: 1113:Ngāi Tāmanuhiri 1072: 1002: 998:Ngāti Whakahemo 974:Ngāti Rangitihi 880: 847: 833:Ngāti Hinerangi 806:Ngāti Maniapoto 775: 746:Te Patukirikiri 729:Ngāti Whanaunga 690: 676:Te Patukirikiri 600:Ngāti Whanaunga 566: 484: 479: 444: 392: 390:Further reading 387: 377: 375: 372:beehive.govt.nz 366: 365: 361: 352: 350: 349:. 20 April 2018 347:www.doc.govt.nz 341: 340: 336: 327: 325: 315: 311: 301: 299: 298:. 10 March 2018 296:beehive.govt.nz 290: 289: 285: 276: 274: 265: 264: 260: 251: 249: 240: 239: 232: 222: 220: 218:Te Kāhui Māngai 210: 206: 187: 183: 179: 154: 98:in the central 96:Whanganui River 45: 17: 12: 11: 5: 1558: 1548: 1547: 1530: 1529: 1519: 1516: 1515: 1513: 1512: 1506: 1500: 1494: 1488: 1486: 1482: 1481: 1479: 1478: 1473: 1467: 1465: 1459: 1458: 1456: 1455: 1454: 1453: 1448: 1437: 1435: 1429: 1428: 1426: 1425: 1420: 1414: 1409: 1404: 1399: 1393: 1388: 1383: 1376: 1374: 1368: 1367: 1365: 1364: 1359: 1353: 1348: 1342: 1340:Ngāti Kauwhata 1337: 1332: 1327: 1320: 1318: 1312: 1311: 1309: 1308: 1303: 1298: 1293: 1288: 1287: 1286: 1276: 1271: 1266: 1261: 1256: 1251: 1245: 1240: 1233: 1231: 1225: 1224: 1222: 1221: 1219:Ngāi Te Ohuake 1216: 1214:Ngāti Ranginui 1211: 1205: 1200: 1195: 1190: 1185: 1184: 1183: 1178: 1173: 1168: 1163: 1158: 1153: 1148: 1143: 1138: 1127: 1125: 1119: 1118: 1116: 1115: 1110: 1105: 1100: 1099: 1098: 1088: 1082: 1080: 1078:Te Tai Rāwhiti 1074: 1073: 1071: 1070: 1065: 1060: 1055: 1050: 1045: 1040: 1039: 1038: 1028: 1023: 1018: 1012: 1010: 1004: 1003: 1001: 1000: 995: 994: 993: 988: 978: 977: 976: 971: 966: 964:Ngāti Rongomai 961: 956: 951: 946: 941: 936: 934:Ngāti Tarāwhai 931: 926: 916: 911: 906: 901: 896: 890: 888: 882: 881: 879: 878: 873: 871:Ngāti Ranginui 868: 863: 857: 855: 853:Tauranga Moana 849: 848: 846: 845: 840: 835: 830: 825: 820: 815: 814: 813: 803: 802: 801: 796: 789:Waikato Tainui 785: 783: 777: 776: 774: 773: 768: 763: 758: 753: 748: 743: 738: 733: 732: 731: 726: 724:Ngāti Tamaterā 721: 716: 711: 700: 698: 692: 691: 689: 688: 686:Waikato Tainui 683: 678: 673: 668: 666:Ngāti Manuhiri 663: 658: 657: 656: 651: 646: 636: 635: 634: 629: 624: 619: 614: 604: 603: 602: 597: 595:Ngāti Tamaterā 592: 587: 576: 574: 568: 567: 565: 564: 559: 554: 549: 548: 547: 537: 536: 535: 530: 525: 520: 515: 510: 505: 494: 492: 490:Te Tai Tokerau 486: 485: 478: 477: 470: 463: 455: 449: 448: 442: 428: 391: 388: 386: 385: 359: 334: 309: 283: 258: 230: 204: 180: 178: 175: 153: 150: 131:Genesis Energy 68: 67: 62: 58: 57: 51: 47: 46: 43: 35: 34: 24: 23: 15: 9: 6: 4: 3: 2: 1557: 1546: 1543: 1542: 1540: 1527: 1523: 1517: 1510: 1507: 1504: 1501: 1498: 1497:Ngāti Ākarana 1495: 1493: 1490: 1489: 1487: 1483: 1477: 1474: 1472: 1471:Ngāti Mutunga 1469: 1468: 1466: 1464: 1460: 1452: 1449: 1447: 1444: 1443: 1442: 1439: 1438: 1436: 1434: 1430: 1424: 1421: 1418: 1415: 1413: 1410: 1408: 1405: 1403: 1400: 1397: 1394: 1392: 1389: 1387: 1384: 1381: 1378: 1377: 1375: 1373: 1369: 1363: 1360: 1357: 1354: 1352: 1349: 1346: 1343: 1341: 1338: 1336: 1335:Ngāti Raukawa 1333: 1331: 1328: 1325: 1322: 1321: 1319: 1317: 1313: 1307: 1304: 1302: 1299: 1297: 1294: 1292: 1289: 1285: 1282: 1281: 1280: 1277: 1275: 1272: 1270: 1267: 1265: 1262: 1260: 1257: 1255: 1252: 1249: 1246: 1244: 1243:Ngāti Mutunga 1241: 1238: 1235: 1234: 1232: 1230: 1226: 1220: 1217: 1215: 1212: 1209: 1206: 1204: 1201: 1199: 1198:Ngāti Hineuru 1196: 1194: 1191: 1189: 1186: 1182: 1179: 1177: 1174: 1172: 1169: 1167: 1164: 1162: 1159: 1157: 1154: 1152: 1149: 1147: 1144: 1142: 1139: 1137: 1134: 1133: 1132: 1129: 1128: 1126: 1124: 1120: 1114: 1111: 1109: 1108:Rongowhakaata 1106: 1104: 1101: 1097: 1094: 1093: 1092: 1089: 1087: 1084: 1083: 1081: 1079: 1075: 1069: 1068:Ngāi Te Rangi 1066: 1064: 1063:Ngāti Pūkenga 1061: 1059: 1058:Ngāti Ruapani 1056: 1054: 1051: 1049: 1046: 1044: 1041: 1037: 1034: 1033: 1032: 1029: 1027: 1024: 1022: 1019: 1017: 1014: 1013: 1011: 1009: 1005: 999: 996: 992: 989: 987: 984: 983: 982: 979: 975: 972: 970: 967: 965: 962: 960: 957: 955: 952: 950: 949:Ngāti Whakaue 947: 945: 944:Uenuku-Kōpako 942: 940: 937: 935: 932: 930: 927: 925: 922: 921: 920: 917: 915: 912: 910: 909:Ngāti Huarere 907: 905: 902: 900: 899:Ngāti Pūkenga 897: 895: 894:Waitaha-a-Hei 892: 891: 889: 887: 883: 877: 876:Ngāi Te Rangi 874: 872: 869: 867: 866:Ngāti Pūkenga 864: 862: 861:Waitaha-a-Hei 859: 858: 856: 854: 850: 844: 841: 839: 836: 834: 831: 829: 826: 824: 821: 819: 818:Ngāti Raukawa 816: 812: 809: 808: 807: 804: 800: 799:Ngāti Te Wehi 797: 795: 792: 791: 790: 787: 786: 784: 782: 778: 772: 769: 767: 764: 762: 759: 757: 754: 752: 749: 747: 744: 742: 739: 737: 734: 730: 727: 725: 722: 720: 717: 715: 712: 710: 707: 706: 705: 702: 701: 699: 697: 693: 687: 684: 682: 679: 677: 674: 672: 669: 667: 664: 662: 659: 655: 652: 650: 649:Ngāti Tamaoho 647: 645: 642: 641: 640: 637: 633: 630: 628: 625: 623: 620: 618: 615: 613: 610: 609: 608: 605: 601: 598: 596: 593: 591: 588: 586: 583: 582: 581: 578: 577: 575: 573: 569: 563: 560: 558: 555: 553: 550: 546: 543: 542: 541: 538: 534: 531: 529: 526: 524: 521: 519: 516: 514: 511: 509: 506: 504: 501: 500: 499: 496: 495: 493: 491: 487: 483: 476: 471: 469: 464: 462: 457: 456: 453: 445: 443:9780473146344 439: 435: 429: 425: 421: 416: 411: 407: 403: 399: 394: 393: 373: 369: 363: 348: 344: 338: 324: 320: 313: 297: 293: 287: 272: 268: 267:"Ngāti Rangi" 262: 247: 243: 237: 235: 219: 215: 214:"Ngāti Rangi" 208: 201:(4): 343–354. 200: 196: 192: 185: 181: 174: 173: 169: 168: 164: 163: 159: 158: 149: 147: 146:tikanga Māori 143: 138: 136: 132: 128: 124: 119: 117: 113: 109: 105: 104:Mount Ruapehu 101: 97: 93: 89: 85: 82: 78: 74: 66: 63: 59: 56: 52: 50:Rohe (region) 48: 41: 36: 33: 29: 25: 20: 1526:South Island 1509:Ngāti Rānana 1505:(Wellington) 1503:Ngāti Pōneke 1306:Ngāti Hauiti 1295: 1269:Ngāti Ruanui 1036:Te Ūpokorehe 1021:Ngāti Manawa 924:Ngāti Pikiao 904:Ngāti Mākino 794:Ngāti Mahuta 719:Ngāti Rongoū 617:Te Uri-o-Hau 607:Ngāti Whātua 562:Ngāti Whātua 432: 405: 401: 376:. Retrieved 371: 362: 351:. Retrieved 346: 337: 326:. Retrieved 322: 312: 300:. Retrieved 295: 286: 275:. Retrieved 270: 261: 250:. Retrieved 248:. 2017-06-02 245: 221:. Retrieved 217: 207: 198: 194: 184: 171: 170: 166: 165: 161: 160: 156: 155: 139: 126: 120: 100:North Island 76: 72: 71: 55:North Island 1545:Ngāti Rangi 1492:Urban Māori 1412:Ngāti Kōata 1407:Ngāti Rārua 1296:Ngāti Rangi 1091:Ngāti Porou 1026:Ngāti Whare 533:Ngāi Takoto 378:15 November 302:15 November 73:Ngāti Rangi 30:(tribe) in 22:Ngāti Rangi 1499:(Auckland) 1451:Kāti Māmoe 1433:Waipounamu 1417:Ngāti Tama 1402:Ngāti Kuia 1372:Te Tau Ihu 1356:Te Āti Awa 1264:Ngāruahine 1259:Ngāti Maru 1248:Te Āti Awa 1237:Ngāti Tama 1053:Ngāi Tūhoe 1031:Whakatōhea 991:Ngāti Hotu 954:Ngāti Tahu 939:Tūhourangi 886:Arawa Waka 828:Ngāti Hauā 736:Ngāti Hako 714:Ngāti Pāoa 709:Ngāti Maru 639:Te Waiohua 590:Ngāti Pāoa 585:Ngāti Maru 545:Ngāti Hine 518:Ngāti Kurī 508:Ngāti Kahu 503:Te Aupōuri 498:Muriwhenua 353:2023-11-15 328:2023-11-25 277:2023-11-25 252:2023-11-14 177:References 44:Mt Ruapehu 1441:Ngāi Tahu 1396:Rangitāne 1380:Ngāti Toa 1345:Ngāti Toa 1324:Rangitāne 1301:Ngāti Apa 1284:Ngāti Hau 1274:Ngā Rauru 1208:Rangitāne 1188:Te Wairoa 1016:Ngāti Awa 741:Ngāti Hei 704:Marutūāhu 580:Marutūāhu 528:Te Rarawa 424:2191-5040 108:Moawhango 1539:Category 1511:(London) 1330:Muaūpoko 1254:Taranaki 1123:Tākitimu 1008:Mātaatua 919:Te Arawa 838:Pouākani 622:Te Roroa 557:Ngātiwai 434:interest 223:2 August 112:Paerangi 53:Central 32:Māoridom 1476:Moriori 1446:Waitaha 1229:Hauāuru 1043:Ngāitai 914:Tapuika 843:Rereahu 696:Hauraki 661:Ngā Oho 632:Te Taoū 540:Ngāpuhi 523:Te Pātū 116:Hawaiki 92:Ohakune 88:Waiouru 61:Website 1463:Rēkohu 781:Tainui 572:Tāmaki 440:  422:  273:. 2018 1522:North 1485:Other 408:(1). 142:marae 81:Māori 79:is a 1524:and 438:ISBN 420:ISSN 380:2023 304:2023 225:2021 410:doi 84:iwi 75:or 28:Iwi 1541:: 418:. 404:. 400:. 370:. 345:. 321:. 294:. 269:. 244:. 233:^ 216:. 199:82 197:. 193:. 137:. 118:. 90:, 1419:‡ 1398:‡ 1382:‡ 1358:‡ 1347:‡ 1326:‡ 1250:‡ 1239:‡ 1210:‡ 474:e 467:t 460:v 446:. 426:. 412:: 406:4 382:. 356:. 331:. 306:. 280:. 255:. 227:.

Index

Iwi
Māoridom

North Island
https://ngatirangi.com
Māori
iwi
Waiouru
Ohakune
Whanganui River
North Island
Mount Ruapehu
Moawhango
Paerangi
Hawaiki
Treaty of Waitangi
Genesis Energy
Tongariro Power Scheme
marae
tikanga Māori
"Ngati Rangi: Whiro's family at Murimotu, North Island, New Zealand"
"Ngāti Rangi"


"NGATI RANGI: Pioneers in Protecting Maori Land Claims"
"Ngāti Rangi"
"Ngāti Rangi signs settlement with the Crown"
"Ngāti Rangi settlement bill passes final reading"
"Kiwi Forever conservation and cultural programme"
"Tackling Tongariro's biodiversity threats"

Text is available under the Creative Commons Attribution-ShareAlike License. Additional terms may apply.